Missa Paschalis ‘ad organum’, een cd van Cantus Modalis

In september 2012 maakte het oudemuziekensemble Cantus Modalis een wel heel bijzondere opname in Ostönnen (Westfalen). Naast een praeambulum van Adam Ileborgh van Stendhal en muziek voor Pasen van Guillaume Dufay, Josquin des Prez en Fridolin Sicher, was het pièce de résistance de zesstemmige Missa Paschalis van Heinrich Isaac (ca. 1450–1517). In deze zogenaamde ‘alternatim’-mis wordt Isaacs polyfone zetting van delen van de Gregoriaanse gewone gezangen uit de Graduale Pataviense voor de paastijd antifoon gehoord met orgelintabulaties van de aangrenzende frasen van Hans Buchner (1483–1538).

Het orgel dat voor deze opname is gekozen, is het gotische orgel, oorspronkelijk in de oude St. Thomaskerk in Soest (Westfalen). Dit orgel, nu in de kleine protestantse kerk van St. Andreas in het dorp Ostönnen, is een van de drie oudste gerestaureerde orgels ter wereld, waarvan meer dan de helft van de pijpen, de balg en een deel van de kast uit de eerste periode in de geschiedenis van het orgel, 1425–1500.

Voor deze opname bestond Cantus Modalis, geregisseerd door Dr. Rebecca Stewart, uit zes vrouwelijke ‘pueri’ en zes mannelijke ‘clerici’, met Martin Erhardt als ‘organista’. De uitgebreide achtergrondinformatie, vooral onderzocht door dr. Klaas van der Heide, specialist op het gebied van iconografische symboliek in de beroemde Alamire-koorboeken, is bijna net zo spannend als een ‘whodunit’. Geconstrueerd rond de symbolische inhoud van de ‘advertentie’-houtsnede van Hans Weiditz, die werd geproduceerd voor de laatste Rijksdag van de Habsburgse keizer Maximiliaan I (1459-1519) in Augsburg in 1518, schetst dit verhaal de fascinerende rol die Isaacs zesstemmige Missa Paschalis speelde in het voortbestaan van het Rijk, met als scharnierpunten de onverwachte dood van de keizerszoon en erfgenaam, Filips de Schone, in 1506, en de Rijksdag van Konstanz in 1507. Sinds de voltooiing van de cd is er een kleine maar belangrijke realisatie gemaakt: de twee ‘honden’ aan de voorkant van de houtsnede zijn eigenlijk een leeuw (die het majestueuze Habsburgse rijk voorstelt) en een hond (misschien de Franse koning, die aan de randen probeert te knabbelen).

De cd verscheen vlak voor Pasen 2013 op het Duitse label Ambitus (amb 96 965). Cd’s zijn rechtstreeks bij Cantus Modalis te koop voor € 17,50 per stuk (inclusief verzendkosten), via bankrekeningnummer 53.99.63.615 t.n.v. Cantus Modalis, Den Haag, onder vermelding van “Isaac/Buchner CD” en het gewenste aantal cd’s. Voor overboekingen van buiten Nederland gebruikt u IBAN: NL 30 ABNA 0539963615 en BIC: ABNA NL 2A. Vergeet niet uw postadres en het aantal bestelde cd’s te sturen naar Rebecca Stewart, stewart.cantusmodalis@gmail.com of Adriaan Pauwstraat 16, 2582 AR Den Haag, Nederland.

Beluister de tracks op: Muziekweb